Chłodnik litewski – podlaski klasyk inspirowany kuchnią Litwy i Białorusi

Siedlce

2 c387f

Chłodnik litewski to jedno z tych dań, które idealnie sprawdzają się w upalne dni. Ten orzeźwiający, różowy chłodnik z botwinki, ogórków i śmietany (lub kefiru) jest niezwykle popularny w Siedlcach i na Podlasiu, gdzie kuchnia czerpie pełnymi garściami z tradycji litewskiej i białoruskiej. Jego charakterystyczny smak i aksamitna konsystencja sprawiają, że trudno mu się oprzeć. Jak przygotować idealny chłodnik litewski i z czym najlepiej go podawać? Co warto wiedzieć o tej wyjątkowej zupie?

Przepis na tradycyjny chłodnik litewski

Chłodnik litewski to jedno z najbardziej orzeźwiających dań kuchni polsko-litewskiej. Ta chłodna, różowa zupa na bazie buraków, kefiru i świeżych warzyw to prawdziwy letni hit – syci, nawadnia i dostarcza mnóstwa cennych witamin. Dzięki dużej ilości koperku i szczypiorku pachnie świeżością, a dodatek jajka sprawia, że jest pożywnym i pełnowartościowym daniem.

To idealna propozycja na upalne dni – nie wymaga długiego gotowania, a najlepiej smakuje dobrze schłodzona, kiedy wszystkie składniki się "przegryzą". Jest lekkostrawny, bogaty w błonnik i probiotyki z kefiru, które wspomagają trawienie. Można go podawać na obiad, jako przystawkę lub lekką kolację.

Porcja: dla 4 osób

Czas przygotowania: ok. 30 minut + minimum 2 godziny chłodzenia

Składniki:

  • 3 średnie buraki (ok. 500 g)
  • 500 ml kefiru (lub maślanki)
  • 250 ml jogurtu naturalnego (dla większej kremowości)
  • 250 ml zimnej wody lub bulionu warzywnego
  • 2 ogórki gruntowe
  • 1 pęczek rzodkiewek
  • 1 pęczek koperku
  • 1 pęczek szczypiorku
  • 1 ząbek czosnku
  • 1 łyżeczka soli
  • 1/2 łyżeczki pieprzu
  • 1 łyżeczka soku z cytryny (opcjonalnie, dla podkręcenia smaku)
  • 4 jajka ugotowane na twardo

Przygotowanie:

  1. Gotowanie buraków
    Buraki dokładnie umyj i ugotuj w łupinach w osolonej wodzie przez ok. 40-50 minut, aż będą miękkie. Możesz je także upiec w piekarniku (180°C przez około godzinę) – zupa zyska głębszy smak. Po ostudzeniu obierz je i zetrzyj na tarce o grubych oczkach.

  2. Przygotowanie warzyw
    Ogórki i rzodkiewki umyj, odetnij końcówki i również zetrzyj na tarce. Jeśli ogórki są bardzo wodniste, możesz je lekko odcisnąć. Czosnek przeciśnij przez praskę lub drobno posiekaj.

  3. Łączenie składników
    W dużej misce wymieszaj starte buraki, ogórki, rzodkiewki, czosnek, posiekany koperek i szczypiorek. Dodaj kefir, jogurt oraz zimną wodę lub bulion, a następnie dopraw solą, pieprzem i ewentualnie sokiem z cytryny. Wszystko dokładnie wymieszaj i odstaw do lodówki na co najmniej 2 godziny, aby smaki się przegryzły.

  4. Podanie
    Chłodnik podawaj dobrze schłodzony, z przekrojonym na pół jajkiem na twardo. Możesz posypać go dodatkową porcją koperku i szczypiorku.

Z czym podawać chłodnik litewski?

Chłodnik najlepiej smakuje z pieczywem żytnim, chrupiącą bagietką lub pieczonymi młodymi ziemniakami posypanymi koperkiem. Świetnie komponuje się także z kawałkiem chłodzonego mięsa pieczonego lub świeżym twarogiem.

  • Bardziej sycący chłodnik – jeśli chcesz, aby był bardziej treściwy, możesz dodać pokrojone w kostkę ziemniaki ugotowane w mundurkach.
  • Lżejsza wersja fit – zamień kefir i jogurt na chudy jogurt naturalny lub mleko roślinne (np. migdałowe, owsiane) i pomiń jajko.
  • Wegańska wersja – zamiast kefiru użyj jogurtu sojowego lub mleka kokosowego, a jajko zastąp prażonymi pestkami słonecznika dla chrupkości.

Dlaczego botwinka jest kluczowym składnikiem chłodnika?

Bez botwinki nie ma prawdziwego chłodnika! To właśnie młode liście i korzenie buraka nadają tej zupie charakterystyczny różowy kolor, delikatną słodycz i lekko ziemisty aromat. Botwinka jest nie tylko smaczna, ale i pełna wartości odżywczych – dostarcza żelaza, kwasu foliowego i antyoksydantów, które wspierają organizm, zwłaszcza latem, kiedy chłodnik jest najczęściej serwowany.

W Siedlcach i na wschodnim Mazowszu chłodnik od zawsze był daniem letnim, często podawanym w upalne dni jako orzeźwiający i lekki posiłek. Gospodynie przygotowywały go na bazie botwinki, zakwaszając go octem lub sokiem z cytryny, aby podkreślić jego świeżość. W niektórych domach dodawano też nieco startego buraka, by pogłębić kolor i smak.

Kluczową rolę botwinki w chłodniku widać także w jej wpływie na konsystencję – lekko zmiękczone liście i drobno posiekane łodyżki dodają zupie struktury, czyniąc ją bardziej sycącą. Bez botwinki chłodnik straciłby swój charakterystyczny wygląd, smak i odżywcze właściwości, dlatego to ona jest jego sercem. W połączeniu z kefirem, jogurtem lub zsiadłym mlekiem tworzy chłodnik idealny – taki, jaki od pokoleń jada się w Siedlcach.

Utworzone przez: